اسفندگان يا والنتاين؟

نيلوفر احمدپور

روزي همکاري درباره ي هديه ي والنتاين از من پرس و جو مي کرد، در پاسخ گفتم: ما در ايران روز پاسداشت عشق و مهر داريم و آن پنجم اسفند، جشن اسفندگان است که روز زن و مادر است. من هديه ي عشقم و هديه ي مادرم را در آن روز مي دهم و هيچ لزومي نمي بينم از فرهنگ ديگران _ با وجود چنين آيين ژرفي در ميهنم _   پيروي کنم.

اين سخنِ من، آن اندازه در وي تاثير گذاشت که فرداي آن روز هديه ای را که براي همسر خود فراهم کرده بود با شور و اشتياق به او داد و بدو گفت که به مناسبت جشن اسفندگان روز مهر و عشق در ايران باستان، اين هديه را به او پيشکش کرده است.

وقتي اين را شنيدم و آگاه شدم که با سخناني  هر چند کوتاه، مي توانم تاثيري ژرف بر دل دوستداران فرهنگ ايران بگذارم، بر آن شدم جُستاري هر چند کوتاه در اين رابطه بنويسم؛

در آيين ايراني، زن از جايگاه والايي برخوردار است به گونه اي که ايرانيان باستان، اسفند روز از اسفند ماه را بزرگداشت مادر، زن، مهرورزي و عشق نام نهاده اند. در اين روز که به روز مزدبگيران نيز معروف است، مردان به بانوان پيشکش هايي ميدهند.

در اوستا نيز، زن و مرد از حقوق برابر برخوردارند و دختران در انتخاب همسر خود آزادند و پدر و مادر نمي توانند دخترانشان را  وادار  به ازدواج  با  فردي  که  مورد  علاقه او  نيست  بکنند. اين گونه است که مردماني مي توانند سده هاي فراوان جهاني را مسحور فرهنگ خود کنند.

به جامعه امروز ايران که نگاه مي افکنيم آن چنان ناآگاهي از فرهنگ خودي و نفوذ فرهنگ بيگانه در آن رسوخ کرده که اين مردمان مسخ شده به راستي دل دوستداران فرهنگ ايراني را به درد مي آورند. زماني که به جاي آيين هاي پربار سده، مهرگان، اسفندگان و ... ما شاهد برپايي کريسمس، ولنتاين و... هستيم، آن گاه بايد انتظار داشته باشيم کم کم ايراني بودن خود را نيز به فراموشی بسپاريم!

از دگر سو آن قدر فرهنگ عزاداري و ماتم و سياه پوشي رواج پيدا کرده که به ندرت کسي مي داند نياکان باستانيمان در سال بيش از 70 جشن داشتند يعني يا در جشن بودند يا روز پس از جشن را سپري کرده بودند يا در تدارک جشن آينده شان بودند و حتا يک روز براي غم نداشتند چون در انديشه ي آنان، اندوه گساري کار انسان نابخرد بود. اما اکنون خيلي از ايرانيان حتا نام جشن هايشان به مانند خردادگان، امردادگان، اسفندگان و ... به گوششان ناآشنا است! و از ما مي پرسند آيا اين ها جشن هاي ايراني هستند؟

امروزه کمتر ايراني پيدا مي شود که نداند 14 فوريه روز والنتاين است و بداند 5 اسفند روز اسفندگان. مغازه ها در هفته هاي پاياني بهمن ماه چنان رنگ و بويي به خود مي گيرند که حتا براي نوروز باستاني نيز اين قدر آشکار نيست چه رسد به ديگر جشن هاي ايراني.

اکنون چه کسي است که بداند آرتميس ( نخستين زني که در تاريخ به درجه ي درياسالاري رسيد )، پانته آ ( فرمانده گارد جاويدان )، سورا ( دختر اردوان پنچم که در جنگ ها همراه پدر دلاورانه مي جنگيد ) يا بانو ( همسر دلاور بابک خرم دين در جنگ با دشمنان بيگانه ) از آنِ ميهن ما بوده اند؟

اکنون زمان آن رسيده، دست به دست هم دهيم و در زنده نگه داشتن جشن هاي ايراني اهتمام ورزيم و به جاي آن که ولنتاين را باشکوه برگزار کنيم در برپايي پرشکوه اسفندگان و در شناساندن فرهنگ و تمدن ايران زمين کوشا باشيم.