زن در اوستا
درسرود سي گاتا مي خوانيم:
( ….واين است آموزشهايم بشنويد اينك سخنان را با انديشه ي روشن بنگريد . مرد وزن بايستي خود با رايزني خرد برگزينند.)
بدين ترتيب زرتشت تمام مردان و زنان را به الهام گرفتن از خرد و پيروي از آن در انتخاب راه زندگي خويش ميخواند.
در سرود پنجاه و سه زرتشت پس از آنكه در بند اول و دوم اين سرود كه در واقع سخنراني او در مراسم عروسي دخترش پوروچيستا و جاماسپ مي باشد به بيان وظيفه ي خويش كه در برقراري اشا ( قانون درستي و پاكي )و فراخواني پيروانش به انديشه نيك و گفتار نيك و كردار نيك ميباشد در بندهاي سوم و چهارم خطاب به دخترش مي گويد:
( اي پوروچيستا سپي تاما(1) و جوان ترين دختر زرتشت برگزيدم براي تو اين دين پذير نيك دان را كه بر توست تا بيانديشي و با خردت مشورت كني و در صورت موافقت قبولي را بر زبان آري.)
هنگامي كه زرتشت از آموزش دين خود سخن ميگويد و پوروچيستا رابرمي انگيزد كه موافق با تعاليم ديني كه اولويت خرد و كاربست دانش و مشاورت با عقل است راي خود را براي رسيدن به نيك بختي بر زبان راند جاماسپ به شور آمده و مي گويد:
( به راستي دوست دارم و با سنجش كامل برگزيده ام اين دين را كه برابر آموزش هايش برابر هستند زن و مرد در نزد پدرو بزرگان و همه ي اصناف مردم… )
بدين ترتيب مي بينيم كه جاماسپ يكي از اصلي ترين دلايل گرايشش به دين زرتشت را برابري زن ومرد در جامعه بيان ميكند.
اما زرتشت پرورش و هدايت جوانان که بسيار مورد توجه اوست و خطاب به آنها ميگويد:
(اي جوانان واي دوشيزگان شايد اين در ظاهر واقعيتي باشد كه ناراستان و كرداري دست مي زنند كه سودها و لذاتي دارد كه نزد شما نكوهيده و زشت است و چنين نيز هست چون آنان خودشان بعدا به افسوس و ندامت مي رسند . لذت و تنعمي كه در آغاز چنين گشايشي حاصل شود و در پس آن به ندامت و رنج باشد لذت و شادي نيست چون آن شادي و لذتي كه در آغاز تصور ميشود صفا و روشني باطن و روان و زندگي به كام را تيره و ناگوار مي كند ).
اين توجه زرتشت است به يك نظام اخلاقي كه عرفاني راستين و مبتنی بر خرد را القا ميكند.
بي گمان در مجلس عروسي دخترش بسا دوشيزگان و مرداني كه به سن ازدواج رسيده اند جزو ميهمانان مي باشند.وی خطاب به آنان مي گويد:
( آموزشهايي است براي دوشيزگاني كه عروس ميشوند و جواناني كه داماد ميگردند ميخواهم همواره اين سخنان را به ياد بسپاريد وبا سنجش عميقا درك كنيد كه جاذبه شما در طريق وهومني باشد. هريك از شما بكوشيد كه در طريق اشايي از ديگري پيشي و سبقت بگيرند چون چنين است كه پاداش بهتري و زندگي نيكوتري خواهيد يافت .)
بدين ترتيب مي بينيم كه زرتشت طريق رستگاري را در نظام اشا-وهومني (عمل به قوانين راستي وعدل ونيكي)وطرد گوهر زشتي (دروغ) مي داند.
همسرزرتشت:
در يسنا هات 51 در بند آخر آمده است:
(فرشوشتر اندامي ارجمند و زيبا را بر من عرضه كرد اميدوارم كه مزدا اهورا براي شيوه نيكش در دين با كاميابي قرينش گرداند .)
در اين بند به موجب تفسير پهلوي منظور از اندام زيبا و ارجمند دختر فرشوشتر ميباشد كه تنها همسر زرتشت بوده و هووي hvovi) ) نام داشته است.
در اوستا همچنين همواره زن ومرد در كنار يكديگر و برابر ذكر مي شوند وهمه پاك مردان و پاك زنان سروران پاكي قلمداد مي گردند و اهورامزدا و فروهرهاي راستكاران مرد و زن را گرامي و ارجمند مي نامند.
هات سي ونه يسنا در بيان احترام و ستايش زنان و مردان نيك است.
در يسنا هات 38 شاهد ستايش زنان هستيم ومي خوانيم :
(اين زميني كه ما را در بر دارد مي ستاييم . اين زنان و همه زنان ديگر را اي اهورامزدا كه گرويده به تو مي باشند و پيرو راستي مي ستاييم …. )
در يسنا هات 39 مي خوانيم :
(اينك مي ستاييم روان جهان و سازنده جهان را روانهاي خود و چارپايان را كه بدان ما زنده ايم. روان پيروان دين را چه مرد و چه زن در هر جا كه باشند مي ستاييم . آنان را كه سرشت و نهادشان كوشاست براي اشاعه و گسترش راستي چه در گذشته وحال يا آينده .اينك نيك مردان و نيك زنان وامشاسپندان جاودان و پيروزمند را مي ستاييم .)
در ساير بخشهاي اوستا نيز شاهد آن هستيم كه در همه جا زن و مرد در كناريكديگر قرار گرفته به راستي فراخوانده شده و از دروغ و ناراستي نهي شده اند.در شان انساني برابر نگريسته شده و مورد ستايش واقع گرديده اند.
اينك در پايان اين نوشته بخشي از ستايش ايزد بانوي بزرگ ايران باستان آناهيتارا كه در آبان يشت آمده است باهم ميخوانيم:
(ايزد بانو آناهيتا را ستايش كرد، اهورا مزدا در سرزمين ايرانويچ به كرانه رود،ونگوهي دائي يتا با آيين هوم ويشر برسم و سرودي ويژه و از او خواست تا چنان شود كه اشو زرتشت همواره با توانايي و اراده در پي انتشار دين باشد و پيروزي را دريابد . وي را بدين پيروزي كامياب ساخت اردويسور آناهيت ايزد بانويي كه هر كس به پيشگاهش از روي راستي و اخلاص زور نثار كند و فديه اهدا نمايد كاميابش ميگرداند.)
اشکان رضوی
______________________________________________________
1-سپي تاما نام نياي زرتشت و به عنوان لقب وي بوده است.